mbah marijan

Crita Nyalawadi Sakupenge Mbledhose Merapi

Anyar Katon, Flash - Posted by admin on Desember 8, 2010 Wiwit bledhos sepisanan Selasa 26 Oktober 2010 kepungkur, nganti saiki (2/11) Merapi terus aktif, kepara malah saya banter pamjebluge, nganti radius bahaya sing maune mung 10 Km dadi 15 kilometer saka puncak Merapi. Ora mung wedhus gembel (awan panas) kang muncul nalikane erupsi nanging uga dikantheni material vulkanik kaya awu, pasir, watu lan lahar ngakibatake kali-kali ing sakiter Merapi banjir material merapi, kaya kali ing Yogya, Klaten, Muntilan lan Mgelang, luwih-luwih bareng karo njebluge Merapi udan deres banget ing sakupeng gunung.
Kepala Pusat Vulkanologi dan Matigasi Bencana Geologi Badan Geologi Kementerian Energi dan Sumber daya Mineral Surono negasake manawa mbledhose Merapi dina Rebo (3/11) luwih gedhe kekuwatane tinimbang erupsi awal tanggal 26 Oktober kepungkur, iki bisa dideleng saka playune wedhus gembel sing nggayuh radius 9 km saka puncak Merapi. Sing aneh erupsine malah tanpa suwara banter kaya sing tanggal 26. Merapi sing mujudake gunung paling aktif ing Indonesia iki pancen akeh nggembol misteri. Vulume material sing di­toka­ke saka merapi nganti warta iki ditulis wis nggayuh 11 meter kubik, beda adoh karo nalika erupsi taun 2006 sing mung 2,3 yuta meter kubik. Surono nelakake Manawa erupsi pisan iki ora ana padanane, sing jenenge wedhus gembel mun­cul telung jam ora uwis-uwis.
Misteri
Tumrape wong Jawa, Gunung Merapi iku ora mung mu­­jud­ake sawijine gunung biasa wae. Nanging nduwe daya linuwih kang dipercaya minangka dadi pusere Tanah Jawa lan dadi kratone para lelembut. Mi­turut ke­yakinane pen­dhu­dhuk, Paseban–papan kang asring kanggo labuhan—sing du­mu­nung ing gumuk Ken­dhit ing pereng sisih kidul kuwi ora liya punjere Keraton Me­rapi. Kori utawa gapurane du­munung ing gunung Wu­tah. Dene Kinahrejo, desa persis sangisore puncak iku minangka plataran ngarep utawa alun-alune kraton Merapi. Sinebut kraton kajiman awit dhanyang kang nguwasani Merapi iku ora mung siji, nanging sanga, kabeh saben sijine duwe andhahan lan jejibahan dhewe-dhewe.
Kyai utawa Eyang Sapujagad kabiyantu Kyai Branjangkawat lan Kyai Krincingwesi nguwasani laladan kawah. Mbledhos lan orane Merapi dadi wewenange Kyai Sapujagad. Eyang Rama sarta Eyang Permadi, kekarone katelah Eyang Merapi, ngratoni lelembut utawa bangsane kajiman saindenge gunung Merapi, lenggahe ing Watu Garuda. Nyai Gadhungmlathi, tetungguling lelembut wedok, tugase njaga ilining banyu kang saka gunung kang mapane ana ing gunung Turgo. Prabu Megantara, senapati prajurit kajiman ayahane njaga iline ladhu (lahar) lan awan panas (wedhus gembel) murih ora akeh nuwuhake kurban sa­mangsane gunung Merapi reresik, mapane ana ing kawah Gen­dhol. Kyai Petruk, jejibahane ngelingake warga liwat ilapat utawa impen sawayah-wayah Merapi njeblug. Kyai Anta­boga, ngu­wa­sani sikile Merapi, ka­bantu jim-jim liyane njaga gunung supaya ora run­tuh. Kyai Wola-wali ngreksa korining karaton kajiman, lan Kyai Sapuangin tugase ngatur laku­ning angin.
Saweneh ahli ngandhara­ke, kon­sep kapercayan meng­kono mau nuduhake pola interaksi tembayatan antarane warga Merapi lan ekosistem alame. Kanthi mengkono bab-bab kang satleraman dinulu aeng lan nu­wuhake pitakon, bisa digoleki wang­sul­ane. Kaper­ca­yan kaya ngono uga nda­yani tuwuhe rasa aman kanggo tetep dedunung ing kukuban kono, kang kerep sinebut mbebayani saking kerepe Merapi krodha.
Ancaman njebluge Merapi ora mung arupa lahar menga­ngah, ning uga “wedhus gembel” utawa awan panas sing ku­wawa nggosongake desa saisen-isene. Ning padunung ing kono yakin nadyan Merapi temen-temen mbladhos, ora bakal ngrusak karatone dhewe. Nonton mapane, Gumuk Wutah kena sinebut saemper tameng saengga lahar ora mili marang padesan. Se­mono uga Gumuk Turgo, gunung cilik kuwi kacarita luwih tuwa, malah isih kapernah bibine Merapi, mula uga katelah Gumuk Bibi. Mbledhosa sakayange, Merapi kuwi dipercaya ora bakal nglumpati bibine dhewe.
Sajroning wektu sangang abad, Merapi mbledhos ora kurang saka kaping 110, ning racake sing dadi kurban malah padhusun­an sangisore Kinaharjo. Kacarita mbledhose sing hebat dhewe dumadi sewu taun ke­pungkur, ing taun 1006, sing nyabab­ake puluhan candhi ancur kurugan pasir lahar. Kedadeyan iki sateruse kerep katelah kadidene mahapra­laya sing nyebabake musnane sentra ka­bu­dayan Jawa kuna ing Jateng, lan Mpu Sin­dok banjur mindhahake kra­to­ne menyang pinggire Kali Brantas ing Jatim.

*Muncule sosok misterius*
Tekan saiki, warga Ngayogyakarta mli­gine, isih padha umyeg (heboh) kanthi ana muncule sosok (pawong­an)  misterius kang nemoni keluwargane Ponimin ing ngarep omahe sadurunge Merapi mble­dhos. Mitu­rut ature Ny. Yati/Hj. Poni­min kang diwa­wan­cari wartawan MetroTV durung suwe iki, ngandhakake menawa keluwargane bisa slamet saka panga­muke wedhus gem­bel amarga sadurunge mble­dhos ditemoni pawongan kang nyalawadi. Dene critane mangkene :
Sadurunge gunung Merapi mbledhos dina Selasa 26 Oktober 2010 kepungkur, H. Ponimin lan sisihane, Hj.Yati,  lagi padha enak-enak lungguhan sinambi omong-omong ing ruang tamu ing ngomahe ing dusun Kinahrejo utawa kurang luwih 100 meter saka omahe Mbah Marijan. Ponimin wektu kuwi nyekeli duwit Rp 25 yuta. Duwit kuwi nedya diwenehake sisihane supaya kanggo mbayar utang anggone bisnis kayu kehe Rp 15 yuta. Dene sisane sing  Rp 10 yuta, lagi wae arep dilebokake ing tas du­madakan ana swara gemuruh kang arahe saka gunung Merapi.
Ponimin lan sisihane banjur ngadek saka lungguhe. Dheweke banjur mlayu metu ana kebon mburi omah nedya njupuk godhong awar-awar lan dhadhap srep kang sasuwene iki godhong kasebut dipercaya bisa digunakake kanggo tolak-bala. Dene sisihane, Yati, banjur metu ana plataran omahe karo maca kitab suci Al Quran surat Al Kafi. Ya ing wektu iku, Yati di tekani sa­­we­nehe wewujudan misterius kang menganggo busana Jawa sarwa ireng. “Pawongan tuwa kang nyalawadi iku nganggo pakeyan Jawa sarwa ireng nga­deg ana ngarepe. Pawongan iku banjur printah supaya dheweke semingkir jalaran pawongan kuwi kandha yen nedya ngo­brak-abrik kraton Ngayogyakarta,” critane Ny. Hj. Yati marang GKR Hemas kang ne­moni ing papan pangungsene ing dusun Ngenthak, Kelurahan Umbulmartani, Ke­camatan Ngemplak, Sleman, Kemis (28/10) kepungkur.
Kanthi rasa gemeter, Yati banjur nduwa pepinginane pawongan tuwa gaib iku kanthi celathu “Aja,” kandhane Yati.
Pawongan nyalawadi kuwi banjur takon :”Ana apane  kowe kok  nganti mbe­lani kraton sing nedya tak obrak-abrik. Ya wis nek kowe ora entuk kraton bakal tak rusak, saiki papan kene wae sing bakal tak obrak-abrik,”
Bubar kandha mengkono kuwi pa­wongan nyalawadi kanthi geni kang me­ngangah ana samburine iku banjur ilang. Yati banjur mlebu ana ngomahe jalaran saka pucuking gunung Merapi dheweke weruh ana geni kang mangalad-alad binarung swara jemlegur mlaku mengisor kanthi rikat banget pindha lakune lesus. H. Ponimin dalah sisihane lan anak-anake uga banjur padha umpetan ana kamar njeron omahe. Hawa panas kang diiringi angin lan bledug wiwit nrajang desa Ki­nahreja. H. Ponimin lan anak-anake ban­jur padha ndhelik ana rukuh sing dienggo Ny. Yati. “Aku lan keluargaku bisa slamet saka pangamuke geni kang mangalad-alad ana sacedhaku. Payon omahku ilang kabuncang, lan kaca-kaca cendhelane padha pecah katrajang geni Merapi,” crita­ne Yati.
Merga latar lan dalan kurugan awu panas, Ponimin nglumpukake bantal cacah pitu lan sajadah. Barang-barang iku banjur di dadhekake “wot” (jembatan) kanggo liwat metu saka njero omah tu­muju papan sing aman. Ora adoh saka papan kono, dheweke ditulungi Tris, tang­gane sing uga slamet lan banjur diplayo­ka­ke menyang Rumah Sakit Panti Nug­roho ing Pakem. Rukuh sing nylametake nyawane H. Ponimin lan keluargane iku tekan saiki isih disimpen. “Wis ana sing wani ngenyang Rp 100 yuta, nanging du­rung tak wenehke,” pratelane Ny. Yati.
H. Ponimin lan keluargane saiki milih ngungsi ing omahe dokter Anna Ratih Wardhani ing dusun Ngenthak, Kalurahan Umbulmartani, Kecamatan Ngemplak, Sleman engga saiki. Sasuwene ngungsi, dokter Anna kang tansah ngrawat (ngu­pakara) tlapak sikile H. Ponimin sing mle­puh merga kesamber geni Merapi, sa­engga tekan saiki ora bisa mlaku.
Tekan saiki Yati durung mangerteni, sapa setemene pawongan nyalawadi sing muncul sadurunge gunung Merapi mble­dhos. (Isti Nugroho).